VII

La lutz dal sera se reflectia dins las aigas dal flum, e las ombras escuras di àrbols se destachavon còntra lo tramont. Na corriera afolaa anava al lòng de la via, seguia da na granda màquina plena de gent eleganta; un filhet ariava abo un cèrcle; na frema abo na charja pesanta se fermet per sistemar-se la, puei continuet fatigosament. Un filh en bicicleta salutet quarqu’un e continuet la via vèrs casa; de fremas se promenavon, e n’òme se fermet, s’avisquet na cigarreta, campet lo briquet dins l’aiga, se beiquet a l’entorn e continuet. Degun semelhava notar lhi colors de l’aiga e las ombras escuras de lhi àrbols còntra lo cèl. Na filha venet anant abo un filhet en braç, en lhi parlant e en lhi indicant las aigas que s’anavon escurzent per l’amusar e lo destraire. Dins las casas encomençavon a aviscar-se lhi lumes, e l’estèla dal sera istava per atraversar lo cèl.

Lhi a na tristessa dont siem gaire conscients: conoissem lo dolor e la pena de la lòta e de la confusion personala; conoissem la futilitat e la soferença de la frustracion; conoissem la plenessa de la jai e sa transitorietat; conoissem nòstri desplasers, mas siem ren conscients de la tristessa de lhi autri. E coma polaríem, dal moment que siem embarrats dins nòstras desgràcias e nòstras esfidas? Se nòstri còrs son esquintats e insensibles, coma polem sentir la disillusion de lhi autri? La tristessa es parelh esxclusiva, isolanta e destructiva. Coma despareis fito un sorís! Tot semelha finir ental dolor, dins l’isolament suprèm.

*

Siem de gent dròlla; vaguem a la recèrcha de quarquaren dins de pòst luenhs, e aqueste quarquaren es da pè a nosautri. La belessa es sempre da n’autre cant, jamai icí da cant; la veritat es jamai en cò nòstre, mas dins de luecs distants. Cerchem da l’autre cant dal mond per trobar lo magistre, e nos nacorzem ren dal discépol; capiem ren las causas comunas de la vita, las lòtas e las jòias quotidianas, e ensema temptem d’abrivar tot çò que es misteriós e estremat. Nos conoissem pas, mas siem dispausats a servir o a seguir qui nos promet na recompensa, n’esperança, n’utopia. Fins que siem confús, decò çò que ciernem deu èsser confús. Polem ren percéber clarament quora siem metz bòrnhs; e çò que veiem es masque parcial e ren real. Saubem tot aquò, mas nòstri desidèris, nòstras enveas son talament fòrts que nos posson dins d’illusions e de misèrias sensa fin.

*

La paor pòl exíster masque ental rapòrt; la paor pòl ren exíster en sé, dins l’isolament. Lhi a ren na causa coma la paor abstracha; lhi a la paor dal conoissut e dal desconoissut, paor de çò que un a fach e de çò que un pòl far; paor dal passat o dal futur. Lo rapòrt entre çò que un es e çò que un vòl èsser causa la paor. La paor nais quora s’intèrpreta lo fach de çò que un es coma recompensa e punicion. La paor ven abo la responsabilitat e lo desidèri d’èsser libres da nilhi. Lhi a la paor dins lo contrast entre dolor e plaser. La paor exist ental conflict de lhi opòsts. L’adoracion dal succès génera la paor dal faliment. La paor es lo procès de la ment dins la lòta per devenir. Ental devenir bòns, lhi a la paor dal mal; ental devenir complets, lhi a la paor de la solituda; ental devenir grands, lhi a la paor d’èsser pichòts. Lo confront es ren de comprension; es estimolat da la paor dal desconoissut en rapòrt al conoissut. La paor es l’incertessa en cèrcha de seguressa.

L’esfòrç de devenir es l’orígina de la paor, la paor d’èsser e de ren èsser. La ment, que es lo restant de l’experiença, a sempre paor de çò que a ren un nom, de l’esfida. La ment, que es nom, paraula, recòrd, pòl foncionar masque ental champ dal conoissut; e lo desconoissut, que es l’esfida de moment en moment, es empachat o traduch da la ment en tèrmes de conoissut. Aquela rexistença o traduccion de l’esfida es de paor; perqué la ment pòl ren aver de comunicacion abo lo desconoissut. Lo conoissut pòl ren comunicar abo lo desconoissut. Deu quitar per que aquel sie.

La ment es la creatritz de la paor; e quora l’analiza, ne’n cerchant la causa per èsser libra, la ment fai ren que isolar-se encà de mai, en l’acreissent. Quora recorretz a l’anàlisi per far resistença a la confusion, acreissetz lo poer de la resistença; e la resistença a la confusion fai ren que aumentar la paor d’ela, çò que empedís la libertat. Dins la comunion lhi a la libertat, mas ren dins la paor.