Enti in rete L.482/99   

L'oro di Brindoira

L'òr de brindoira

breve racconto di Costanzo Rey - Crissolo, Valle Po

L'oro di Brindoira
italiano

Sappiamo tutti che nelle nostre valli una volta la vita era ancora più dura di oggi. Ogni piccolo appezzamento era coltivato, nei prati non rimaneva un filo d’erba e per i montanari solo nell’inverno vi era un po’ di pace. Le veglie erano lunghe e le storie numerose…

Era un po’ come la televisione attuale, ma più umana della nostra televisione.

Nella mentalità del montanaro la diffusa e comune povertà aveva lasciato il segno opposto, un segno di ricchezza. A Crissolo vi sono molte tradizioni che hanno come riferimento l’oro! Di queste storie voglio qui raccontarne una che parla della miniera di Brindoira che è una montagna, un posto elevato che si trova scendendo da “Sea Blanca”. I nostri anziani dicono che lì vi fosse una grande miniera d’oro ed a beneficiarne erano gli abitanti del paese che lo estraevano e poi lo portavano ad Oncino e a Paesana per farlo fondere. Una volta fuso lo riportavano su gridando: “Brindoire!” che significa “Viva l’otre” che era il contenitore che lo conteneva e che veniva caricato sull’asino per scenderlo da lussù.

Un giorno vi fu una frana e da allora a Crissolo e a Brindoira non si estrasse più l’oro. Ma l’oro si può ancora trovare nel giorno di San Giovanni Battista, venerato a Crissolo, portando in mano un ramoscello di ulivo e un po’di sale.

In quell’occasione il masso che chiude l’ingresso della miniera si sposta e, chi non teme né le masche e né le cose misteriose che appaiono, troverà delle camere completamente rivestite d’oro ed un pavimento a bacinella che pian piano si riempie di oro liquido. In seguito, l’uomo fortunato e felice diventerà ricco grazie a quell’oro che farà fondere mettendolo in un’olla nuova di terra con sale, fuliggine ben sbriciolata e facendo bollire lasciarlo evaporare. Riempire in seguito l’olla con deposito delle botti e urina e rimettere sul fuoco facendo consumare di due terzi. Scolare questo impasto con una tela, utilizzare la parte solida e lasciarla per sette, otto giorni in cantina. Questa materia salina verrà frantumata e fatta fondere in un crogiuolo e l’impasto servirà per separare l’oro dalla pietra.

Non so se davvero tutto ciò funzioni ma certamente questa tradizione ci è stata tramandata e ogni tradizione ha un fondo di verità e noi ringraziamo coloro che hanno tramandato fino ad oggi a Crissolo questa storia di favola.

occitan

Tuchi sabem que dedins nòstre valadas un viatge la vita era encar mai dura qu’al jorn d’encuei. Tuchi lhi pichòts quadres de tèrra eren tuchi coltivats e enti prats lhi avia pas na busca d’èrba e per la persona de la montanha mec l’uvèrn donava un pauc de patz. Las velhaas eren lònjas e las estòrias eren nombrosas...

Aquò, per dir, era un pauc la television del jorn d’encuei, mas era encar mai umana que nòstra television.

E ben, dedins de la ment, dedins de la mentalitat d’aquilhi de la montanha, la pauretat que ilh era cumuna, avia laissaa la marca dal contrari, la marca de la richessa. E ben, a Criçòl, lhi a tantas d’aquelas tradicion que se repòrten a l’òr! Aicí vuei contar-ne una que parla de la miniera de Brindoira qu’es na montanha, un pòst, amont, en calant aval da “Sea Blanca”. E aicí nostri vielhs dien que lhi avia una granda miniera d’òr e a usufruir-ne eren aquilhi dal país qu’anaven prene-lo e ilh lo portaven après a Onçin e a Peisana e aicí ilh lo fasien fónder. Après, quora ilh l’avien fach fónder, nòstra gent retornava amont e bramava: “Brindoire!” que vòl di “Viva l’oire!”, lo pòst ente ilh lo butaven sus l’ase per menar-lo aval.

Mas après, un jorn, lhi a estat un cediment de la tèrra e d’enlora d’òr a Criçòl e a Brindoira n’es pus estat ren. Però aquest òr se pòl encar trobar. Se pòl trobar-lo en arrubant lo jorn de Sant Joan Baptista, que nosautri a Criçòl venerem, en avent dedins ent la man un branquet de ramoliva e un pauc de sal.

Alora la granda peira que sera l’uis se durp e l’òme qu’a pas agut ni paor de las maschas e ni de lh’autri misteris que se fan veire ent aquel moment, trobarè de chambras totas d’òr abo lo palquet fach coma un bacin que degra degra se ump d’òr colat qu’era já estat fach fónder derant. E puei, l’òme fortunat, ben aürós venerè ric gràçias an aquel òr que faserè puei fónder parelh. Chal butar-lo ente n’ola de tèrra nòva abo de sal e de caluso ben pistat e far-lo bulhir, aquò, e laissar-lo consumar. Après mai umpir l’ola abo de fons di botals e de pis, mai butar sus lo fuec e laissar consumar per lhi dui tèrç; après chal ‘scolar aquesta mesclaüra ent un estraç, prenent l’espés e lo laissent sèt u ueit jorns ent la cròta: se faserè na sal qu’après d’aver-la pistaa la butarèn ent l’estrument que fai fónder l’òr (en italian ........ dien “crogiuolo”). Aquesta mesclaüra faserè fónder e destachar l’òr da las peiras.

Eira, se l’afaire a da bòn aquesta proprietat, lo sai pas mas es segur qu’aquesta tradicion nos es estaa mandaa e que dessot de totas las tradicions lhi a de segur un fons de veritat e disem graçias an aqueli qu’an tramandat fins ai nostri jorns d’encuei a Criçòl aquestas estòrias de fabla.