Occitano lingua viva
Danze e strumenti tradizionali in Valle Po
Bals e sons de la tradicion en Val Po

Caratteristico di Sanfront è il tipico passo incrociato; numerose testimonianze indicano la presenza di queste danze anche nei comuni più alti, Paesana, Ostana, Oncino e Crissolo, dove si ricordano figure di suonatori popolari. Ad accompagnare le danze di Sanfront sono il clarino e la fisarmonia a piano, strumenti che hanno sostituito l’organetto, il violino, lo scacciapensieri e forse la ghironda, come proverebbe il ricordo di un suonatore, Joanin dla viola, vissuto a Ostana.
Nel 1979, Costanzo Lorenzati, in uno studio pubblicato sulla rivista Novel Temp, dava notizia del piffero e dell’ocarina in bassa valle, a Martiniana Po, presenza certificata da una fotografia del 1902. Il piffero, afferma Lorenzati, accompagnava la fisarmonica e si suonava anche a Sanfront e Paesana. Al desiderio dei montanari di far festa contribuivano inoltre strumenti di fattura pastorale. Lorenzati ne descrive alcuni dell’area Gambasca-Sanfront: “strumenti a fiato detti botte o ardeble, realizzati con zucche secche spartite a metà; sembra che servissero ad amplificare o modificare opportunamente la voce durante i balli cantati…; in uso era pure uno strano tipo di corno, realizzato con la scorza di castagno arrotolata su se stessa”. Aveva l’imboccatura sottile, ma l’estremità misurava almeno dieci centimetri di diametro.
Típic de Sant Front es lo pas encroseat, mas l’a de monde que s’enavisa que se balava decò en d’autri país en valada, a Paisana, Ostana, Onçin, Criçòl, ente la gent a gardat lo recòrd de qualqui sonaires. A Sant Front se dança embe lo clarin e l’armòni qu’an pres lo pòst dal semiton, dal violon, de l’arbeba e parèis de la viola, coma semelharia vist que lhi a lo recòrd d’un tal Joanin dla viola d’Ostana.
L’era lo 1979 quora Costan Lorenzati, dins n’estudi sal Novel Temp, publiava na fotografia dal 1902 de Martinhana. La fòto mostrava un sonaire de pinfre e d’autri d’ocarina: lo pinfre - escrivia Lorenzati - anava ensemp al semiton, lo sonavon decò a Sant Front e Paisana, totun per far festa n’avia pro de d’estruments magara pu paures. De qualqu’uns de Gambasca-Sant Front, Lorenzati ditz com’eron fachs: “estruments a flat que lhi dision “bòtas” o “ardeblas”, fachs bo de coças espartias al metz: amplificavon e modifiavon la vòutz qu’acompanhava lhi bals chantats…; lhi avia tanben un dròlle de còrn, fach embe la pelalha de chastanhier enrolaa coma na tromba”. L’emboc era prim, mas al som mesurava almenc na desena de centims.
commenta