A Roubilant i é la Casina
na chota bourgâ ai pe d'la coulina.
L'é veia 'ma Betuza, ma rispetâ da qui propi lì
së s'é ënlevà e pe à tirà su la soua famiha.
Alegre, travaiadour e cantarin soun:
i Bias Chèc, i Mèrma, i Micoulin,
i Mori e qui d'Anamarìa.
La Casina l'era prouprietà dar count Nicoulìs
que aprés à vëndù për dësperasioun
përquè dì que i sœ afé ëndazìën a trabucoun.
L'àn catâ ën tra sinc, l'àn dividùa
e s'la soun tënùa.
La Casina dar Count
l'é separâ da ën valoun e ën pount:
ou valoun dar Preve que, a l'oumbra di sœ castanhée,
porta l'èva ar bosc ët Pinotou Fournée.
'Stou valoun part dar teit Fantin,
pasa a Ën Cœrni, a la Chapera,
travèrsa ou pian e pe voida ënt ar bial dar mulin..
Ar valoun dar Preve i pasa la via dar teit Vioulëtta,
vëzin a la roca Jouana, lo ët Ja Mai, la vinhëtta,
Martinàs, Ou Pëndoun
e la minera da l'aouta part dar valoun
La minera, coura founsiounava, tanti anh fa,
l'era direta da mousù Cosso, souta na dita ët Milan
e qui poqui ouperai vanhàvën ën toc ët pan.
E i érën: Toni d'la Moria, Paiot, Titin d'la Toca,
Jacou ët Flip, Riquetou ët Couch, Jacou Canta.
I érën sënsa sindacato,
ma travaiàvën-pe tuit pianta.
Ët fianc a la minera i é ou bosc Foûs,
coun i soue sourgent dà l'èva a tut la gënt.
A la Casina i é d'co ën piloun coun na Madounina,
lì a l'oumbra di gazihe proutech i doue vie.
'Stou piloun l'avìa tirà su Jacou Mori, ou Sourdel,
ma aprés ët tanti anh i muraie ëndazìën a rabel.
Aloura i nëvout, për tradisioun e coun bouna voulëntà,
n'àn fèt un nœou tre métër ët pì ënlà.
Lì vëzin i é d'co doue court ounda ës fazìa l'era:
ramasàvën, ëspantiàvën e suliàvën la bouza,
que da sëcca l'era menou ëscrouza,
pe coun i cavalie batìën ou gran,
masoulà a gèrbe, për fà-ne pe ët pan.
La tèra d'la Casina part da la Broundana,
ën cavoun dar bosc Margò,
e chapa da la ferouvìa, dëdlà dar camin,
fin lasù ounda ura ténën i bouchin.
Ënsima d'la tèra ët Jacou Mori
i Baral d'la Roca avìën fèt ou mulin ;
aprés àn jountà la resia e la gabina.
Que roudoun dazìa ët luche elétrica
a la gezia e a qui d'la Casina.
Avìën mac na lampadina për famiha,
ën po' l'era për fâ couloumìa
e ën po' përquè mancava la poutensa.
E i era poqui mëstée: campanhin o lënhandée.
Ënt i bœsc cuìën i castanhe, pasturàvën l'èrba
e sëmnàvën ou sel e ëndazìën për boulé.
Ënt ar pian seàvën coun ou danh,
lavouràvën coun la 'slouira, serìën coun la sapa,
sëmnàvën barbarià, melia, patate, fazœi
e d'co la caouna.
Piantàvën i mourée, brinhoulere e poumée brusquèt,
qui d'la lira, i dous-bianc e i martin sèc.
La fœia di mourée fazia da manjâ a i bigat
que vënìën tënù ënsima di chafarc.
Coura i bigat da ën la couarta ës dësviàvën,
l'era n'ezagerasioun lo que manjàvën.
I bigat coun la bava fazìën i couquèt
mountant su d'la bruvera groupâ a masèt.
L'era na gran mëraviha da vegue:
i couquèt jaoun 'ma l'or, talmënt ben butà e coumpounù
que d'un pr'un valìën n'ëscù.
La caouna sërvìa për fâ la tela.
La sëmnàvën d'aprima, d'outounn la drizàvën,
la sërnìën, la groupàvën e la butàvën a nazâ .
Pasà que tal tëmp, la tiràvën fora e la fazìën souliâ.
Arivà d'invèrn la fiacàvën ënsima ët na topa ëschapâ.
Aprés coun bragoun e brustie
fazìën la rista, i ëstoupe e i couche.
La filàvën coun rouca, rouèt, fus e fuzera,
a la vìndoula ës fazìa la mutera.
Pe pourtàvën a fâ la tela dar nœou o dar sèt,
a la tësarîs dar teit Jardinèt.
Tre vote dl'ann faziën lësìa:
butàvën i ninsœi ënsavounà dinta ët na grosa sia;
ënsima i ëslargàvën ou fierée
e ou couatàvën ët sendre sërniâ.
Lì dacant coun la caoudera
fazìën ëscaoudâ ou lësiàs fin a ët sera,
pe rinfrëscàvën tut a la bialera.
Vivìën ënsem ët grose famìe
pare, mare, nëvout, nore e fìe.
Mare madona tënìa ou casul,
parsée tënìa la pas,
la nora dizìa que ët si, ma risava ou nas.
La chamàvën armounìa, ma, dizouma pura,
i era pe d'co quèi plinarìa.
Manjàvën panada, taiarin, poulenta e castanhe,
bëvìën èva frësca, vin poume o quèl ët mericana.
Fazìën fœ ar fournel, ou trepé souta (d)la peila
e ou fras pëndù a la queina.
Coura quèicune avìën la peila routa
o s'era dëstacâ la maniha,
pourtàvën tut ar bachas.
Lì i vënìa onhi tant ou manhin dar Bourc
que coun soufièt, l'ëstanh e ou banquèt
lustrava i casui, ëstanhinava i parœi
e ëstoupava i përtuzèt.
Tënìën ou bruzatin pëndù a la quea,
fazìën i toumin coun ou lèt d'la fea.
Coura vëndìën i cravœt, ës rizervàvën ou caièt.
Ën fazant ou bur gavàvën ou leitin
que valìa ëncô për fâ ou brousèt.
Ënsima d'ësta tèra i nœsti vei
an tirà su ët grose famìe,
àn ënlevà tut, tant i garsoun 'ma i fìe.
E sicoume i érën tanti,
nën coujàvën doue për cuna,
un ëndarée e l'àoute avanti.
Di pì grant nën fazìën na cougera
ënt ar paioun o ënsima d'la fënera.
I pì chœt piàvën ou lèt a la puparela,
pourtàvën la cota fin a coura capìën da lour
se i érën masch o se i érën fumela.
Coura ëndazìën a ëscola,
ët sourepì di pulës, chapàvën d'co i poui,
i cuìën coun na pëtnëtta,
fazìën buie i vëstimënte
e bruzàvën i fœie d'la paiasëtta.
I mëndìe filàvën la rista,
quèicune fazìën i sartoure
e, për parà-se la freit ai dé,
Toni d'la Moria fazìa ou caliée.
Jacou ët Flip fazìa ou mënuziée
Dolfo fazìa i barque,
Nato fazìa ënterés,
Bastian ëndazìa a la fera,
Jacoulin countava i barzelëtte,
œh i érën-pe tuit oucupà!
I garsoun d'invèrn calàvën la brasera
e ës dazìën da fâ da la matin a la sera,
ma se pourtava l'oucazioun
juàvën a i carte da la sera a damatin
coun bounànima ët Petou ët Lota e Chelou Balabin.
L'ëspouza pourtava la couefa,
la vesta nera e ou gipoun a plisé.
L'ëspous, d'co chèl elegant,
na vëstimënta nœva, i ëscarpe ët vaquëtta
e ou capel a boumbëtta.
Coura i nasìa n'ëpchot
ënt ar vir d'œt dì ou pourtàvën a batiâ,
coun lani, pese e fase
ou groupàvën 'ma ën salam,
n'ëscufia ën testa,
pe ou butàvën dinta dar portanfan.
I œmi pourtàvën ou capel bourdà,
ou courpëtin coun la moustra ar sacouchin;
i brèe ët vlu coun ou couriòt,
que ëndazìa ben a butâ l'apiot.
E Minetou, mè om,
ëndazìa a travaiâ a la cava dar Vërnant,
su e ju ën bichicleta, na mantlina për la freit,
zainou a ëspale, pelbouc a tracola,
coun dinta pan e bourgounzola.
I none avìën la pëtnura coun la courdounura,
pourtàvën ou basquin, coun souta ou bustin,
la faouda lounga, la sëntura a martingala,
ou foudilèt, liagambe e caouse ët lana,
i ëscarpe coun i liasèt e vère ët garèt.
E coura, tranta o caranta anh fa,
viàvën ëncô ën i ëstale
charamlàvën, countàvën bale;
mè parséé, Jacou Roumana, ënt ar paioun
cantava i soue cansoun.
Ou pì benestant d'la Casina l'era ën bel om
coun i cavèi risoulinà: Dounatin d'la Casina.
Chèl cantava "forte e virili pectore"
e tënìa d'co la mounta taourina.
Qui d'la Casina i chamàvën i bizœc,
armenou avìën ën tìtoul.
Ënloura ëndazìën sëmpe a pé
e arivàvën sëmpe ën tëmp;
ura ëndouma ën carosa
ma pì ët na vota arivouma tart a mëssa.
I era l'uzansa, ou mes ët Marìa,
truvà-se tute i sere aou piloun,
dî ën toc ët rouzari
e pe cantâ ënsem dountré cansoun.
A carlëvâ ës fazìa mëscarade.
Ët divertimënt i nh'era pa
e pe lo que fazìa piazî
dì que fazìa d'co pëcà.
Ouma dëspuì melia,
ouma pourtà i soque,
ouma manjà ou pan mufì
e cantou n'ouma manjà!
Aprés d'la gouèra i coze àn milhourà:
vivouma ën n'àouta manera,
ma dispresouma-pe mai la tèra.
L'é propi tut cambià,
aloura avìën la fountana dalœnh
e la chabota dëstacâ;
ura i é l'èva pena a piâ
e la chabota dinta a ca'. La chamàvën Casina dar Count,
aprés Casina Sourana e Soutana,
ma que sìe ët souta que sìe ënsima
i souma sëmpe neiti d'la Casina.
Souma pasà ou douemila,
ma l'ëstoria l'é stèta coumbinâ e ëscrita
dountré anh prima da mi, Roumana Marguerita,
ma lo que v'è countà
l'é la pura verità.
commenta