Jouŗnà VIII, 3

_{INË BOUFOUNADDË BION ŖÉUSÌË}

Din notŗë villë, Flouransë, qu’i l’i cioû ità ŗicchë ëd diferënta maniéra ëd vioùrë e d’omme in pàou dŗolle, ou vivî in viajë, la lh’à pâ lounton, in pintŗë qu’érë a noun Calandrino: ou l’érë fŗan sinplë e in pàou bizaŗë. Ou pasavë tŗéi caŗ ëd soun ton bou doû aoutŗe pintŗe, qu’éron a noun Bruno e Buffalmacco: i l’éron in baroun faŗsaire e, an méimë ton, intelijan e cleŗvouaian. I s’ tŗouvavon souvon bou Calandrino, peŗquë la lou plàî sa fasoun, in pòou da bounitàte, dë s’ counpouŗtâ.

La lh’érë mai a Flouransë, a qué moumon ilài, in jouvë qu’érë a noun Maso del Saggio: ou l’érë agŗeabblë e adŗéi din touttë s’qu’ou fazî, e, mec la s’ dì, ou sabî nté quë ‘l diablë ou féi fû; can la lh’i capità d’antondë dirë quë Calandrino ou l’érë fŗan fŗan sinplë, la lh’i vongù l’eidée ëd s’amuzâ a lh’ fâ coc gascounhaddë, ou dë lh’ fâ cŗéirë inë ichtouarë in pàou dŗollë. Pëŗ azaŗ, in joû, ou l’à ŗancountŗà Calandrino a la gléizë ëd Sen Jan: ié icì ou l’érë apŗée beicâ lâ pintura e laz ëscultura dou tabeŗnaclë qu’ou s’ tŗovë sl’aoutâ ëd quëllë gléizë. Maso ou l’à pâ ezità, peŗquë la lh’ i sonblà qu’ la foussë inë bounë oucazioun, e ou l’à dì, a un ëd soun camaradde qu’ou s’ tŗouvavë përilài, s’qu’ou l’avî eidée ëd fâ, e toû doû, i s’ soun apŗouchà ëd Calandrino qu’ou l’érë souré. An fëzon sonblan ëd pâ l’aouguéirë vî, i l’on coumonsà a paŗlâ dlâ spesialitâ ëd serténa péira, quë Maso ou n’an paŗlavë cm’ou foussë ità, ié, in fameû lapidairë. Calandrino ou l’à eibeŗ laz ourëllha pëŗ antondë qu’loû discouŗ, e, apŗée in moumon, can-t-ou l’à counpŗéî qu’ l’érë pâ in ŗazounamon qu’i fazion an sëcŗé, ou s’i apŗouchà ëd ièllou; Maso ou l’i ità bion counton, e ou l’à countinhouà soun discouŗ; alour Calandrino ou lh’à dmandà nté qu’ la s’ pouî tŗouvâ qu’lâ péira chtŗodinera. Maso ou l’à ŗeipoundù qu’ la s’ tŗouvavon, pëŗ tŗéi caŗ, a Baŗjaquiâ din ‘l pàî doû Basque, di-z-inë ŗejoun qu’i lh’ dizon “Coucannhë”, nté qu’i lhavon lâ plënta dla vinnhë bou lâ sousissa; nté qu’ la s’achtavë inë oqquë pëŗ vié santimme, e sla pacchë, i ou dounavon ancarë in pouzin; nté qu’ la lh’avî inë mountannhë ëd paŗmëzan gŗatà, e, sla pouentë dla mountannhë, la lh’avî ëd jon qu’i fazion pâ ŗon d’aouŗë qu’ fâ ëd guinefla e d’anhëlos, loû fâ couéirë din ‘l boulhoun ëd poulé; apŗée i loû tapavon aval, e, quëllou qu’i s’ tŗouvavon ilài, i pouion n’an pŗënnë tan qu’i vourion. E, pŗocchë dla mountannhë, la lh’avi in aŗioû ‘d vin blan qu’érë pâ peui ità batizà.

Ouàlalâ! ou l’à dì Calandrino; e quequ’i n’a fon doû poulës, can-t-i soun queuî?

Maso ou l’à ŗeipoundù: Loû Basque, i s’ loû minjon.

Calandrino ou l’à ancarë dmandà: Ma voû, ou lh’ sé jò ità, din qué pàî ilài?

Maso ou l’à ŗeipoundù: T’ vora sòoupéire s’a lh’ sioû jo ità? Ouéi, a lh’ sioû jò ità, la pouéirî ès in cò, cmë mil còs.

Calandrino ou l’à dmandà: Can ëd quilométŗe la lh’à d’isì eilài?

La nh’à mil sincantë, s’ou vouré qu’a chantë.

Calandrino ou l’à dì: Alour l’i anca mai lon qu’ louz Abruzzi?

Ouéi, l’i in pàî fameû qu’ pâ nongù counéi, ou l’à ŗeipoundù Maso.

Qué bounitàte ëd Calandrino, pisquë ou l’à vî quë Maso ou paŗlavë suriouzmon, ou l’à cŗiiù a sâ parolla mec la s’ cŗé qu’ël sourëllhë ou féi joû; alour ou l’à dì: Dòoumajjë qu’ la sî pâ in pòou mai pŗocchë, qué pàî; a lh’ sarioû anà vourountî bou voû, la foussë mac pëŗ véirë louz anhëlos fâ lâ councouéina, e pëŗ n’an minjâ inë bèllë asietà. Ma, dizëmmë in pàou, voû, (ël Boun Dioû ou v’ aŗcounponsë!) din notŗou pàî la nh’à pâ ëd qu’lâ péira spesiëlla qu’ou diziâ dran?.

E Maso ou l’à ŗeipoundù: Sugû qu’ la nh’à, e ‘d douâ calitâ; e tâ douâ lâ soun spacan spesiëlla. La pŗoumiérë, l’i qu’lâ péirasa ëd Settignano e ‘d Montisci, slâ coulina ëd Flouransë: la s’n’an fài lâ péira dou mourin: l’i pëŗ icòn quë, din ‘l pàî doû Basque, la s’ dì: Ël Boun Dioû ou fài lâ gŗâsia; e Montisci, lâ péira. Ma, din not’ pàî, la nh’à tèlmon ëd qu’lâ péirasa, qu’ lâ soun pâ apŗesiâ; pëŗ ièllou, loû Basque, l’i laz ezmeròouda qu’ varon pâ ŗon, peŗquë la nh’à inë cantità chtŗodinérë; lâ fon ëd cuchoun àou cmë ‘d montënnha qu’ bŗilhon pandan ël neuî: bachtë parî, a vorou pâ ou dirë ŗon d’aouŗë. Ou duvé sooupéirë quë, s’ cooucun ou pouguëssë anfiarâ qu’lâ péira dou mourin, sons lâ pëŗtuzâ, e ou n’an fazëssë inë coulanë, e ou la pouŗtëssë ou ŗéî dla Tuŗquî, ou pouéirî lh’admandâ touttë s’qu’ou vô.

L’aoutŗë péirë, quë nzàoutŗe lapidaire nou lh’ dizon “eliotŗopî”, i l’i ancâ mai spesiallë: quiquësî qu’ou la bittë a la pocchë, ou qu’ou la poŗtë ou col, pëŗ touttë ël ton qu’ou la gaŗdë, pâ nongù pò ‘l véirë nté quë ié ou lh’i pâ. Alour Calandrino ou l’à dì: Qu’laz eicì, lâ soun pŗoppi chtŗodinera. E nté qu’ lâ s’ tŗovon? Maso ou l’à ŗeipoundù: Din lâ gŗaviéra dou Mugnone la s’ pò n’an tŗouvâ.

Calandrino ou l’à dmandà: Ma, mec lâ soun feita? Lâ soun pchitta, lâ soun gŗôsa? Quë couroû laz on?

Maso ou l’à ŗeipoundù: La nh’à ëd toutta lâ gŗandoû, e lâ soun cazi nhera. Calandrino ou l’à fài bion atansioun a s’qu’ou lh’ dizî Maso, apŗée ou l’à féi sonblan d’aouguéirë ëccaŗòn da fâ, ou s’ n’an s’i anà vî, e ou l’à desidà d’anâ chaŗchâ quëllë péirë; ma ou l’à ponsà ëd pâ lh’anâ da souré, e dë s’ fâ sòoupéirë a Bruno e a Buffalmacco, qu’ou l’érë bion amissë bou ièllou. Ou l’à dounc coumonsà a loû chaŗchâ, peŗquë ou vourî pâ peŗdë ton, e quë còoucun aŗibëssë din lâ gŗaviéra dran ié. Pandan touttë la matinà ou louz à chaŗchà in pàou dapëŗtoutte; can l’i ità cazi tŗéi-z-oura dl’apŗée- meijoû, ou s’i ŗaplà quë, loû doû amisse, i tŗavalhavon ou couvon dlâ Seuŗ, da pé la poŗte ëd Faenza, e, méi s’ la fazî inë charoû abominabblë, ou l’à leisà sn’ obbŗë, e ou l’i anà cazi ëd couŗsë, da sounz amisse, e ou lou-z-à dì: Camaradde, ou s’ cŗéiré, s’ou vouré s’ cŗéirë: nou pouion dëvnî loû plu ŗicche ëd Flouransë, e a ou-z-espliccou peŗquë; ei sòoupù, d’in ommë quë n’ pouion lh’ fâ counfiansë quë, ël lon dou Mugnone, la lh’à inë péirë quë, quëllou qu’i la poŗton sû loŗ pëŗsounë, pâ nongù pò loû véirë. Pëŗ qué motif icì, la m’ sonblë a pŗoupò quë, dran quë còoucun ou l’annë la chaŗchâ, nz’ annon nzàoutŗe. L’i sugû quë n’ pouion la tŗouvâ, peŗquë mi a sabbou cm’i l’i faitë, e, can n’ l’aouron tŗouvà, n’ l’aouron pâ d’aouŗë a fâ qu’ la bitâ a la pocchë, anâ da quëllou qu’ pŗeiton e chinjon loû sòoû, e qu’i l’on cioû in baroun ëd flourin e ‘d marënguin ëd sû loŗou ban, e s’ seŗvî dë s’qu’ la nou fài dë bzoun. N’ saron invizibble; parî nou pouéiron ès ŗicche sons jî ‘d peinë, e la saré fnì qu’l’ichtouarë d’anâ baŗboulhâ lâ murëllha, mec lâ fon lâ limasa.

Bruno e Buffalmacco, an antandon loŗ amissë, i l’on coumonsà a ŗirë antŗë ièllou, i s’ soun beicâ l’un bou l’aoutŗë, i l’on féi sonblan dë s’ëchtounâ ëd qu’l’ichtouarë, e ‘d tŗouvâ interesantë l’idée ëd Calandrino; Buffalmacco ou vourî sòoupéirë mec i lh’ dizion a quëllë péirë, ma Calandrino qu’érë, mec a ou-z-ei jò dì, fŗan sinplë, ou z’ avî jò eisublià, e alour ou l’à ŗeipoundù: Quequë la nou-z-interésë ël noun, pisquë n’ couneison sa spesialità? La ‘m sonblërî justë quë nz’ anësson la chaŗchâ sons peŗdë ton.

Ma, ou l’à dì Bruno, mec i l’i faitë, quëllë péirë?

La nh’à ëd fasoun diferënta, ma lâ soun toutta cazi nhera; pëŗ qué motif icì, a cŗéiou quë nzàoutŗe n’ dvon aŗbâtâ toutta quëlla quë n’ tŗouvon, ncià quë n’ bitton lâ man ëd su quëllë qu’i nou-z-interésë: e la vontë lh’anâ tou ‘d souitë.

A qu’lâ parolla icì, Bruno ou l’à ŗeipoundù: Aton mac in moumon; apŗée, ou s’i adŗeisà a Buffalmacco, e ou l’à dì: La ‘m sonblë quë Calandrino ou l’âië ŗazoun; tutun a cŗéiou qu’ la sî pâ a pŗoupò lh’anâ ieuirë, peŗquë ël sourëllhë ou l’i ancâ tŗò àou, e, ël lon dou Mugnone, ou piqquë, e ou l’aouré féi sëchâ lâ péira qu’ lâ pòion peui sonblâ cazi blëncha tandì quë, ël matin, dran qu’ël sourëllhë ou s’ lévë, lâ méima péira lâ sonblon nhera. Pâ mac: anqueuî l’i in joû ouvŗî, e, ël lon dou Mugnone, la lh’aouré in baroun ëd jon: e, s’i nou véion, i pòion dëvinâ s’quë n’ soun apŗée fâ, e montû s’ fâ méi ièllou; e i pouéirion la tŗouvâ ièllou, quëllë péirë; e nzàoutŗe, notŗë anpŗéizë i féi peui fougasë. La ‘m sonblë, s’ou sé d’acoŗ méi ouzàoutŗe, qu’ la vontë fâ qué tŗavallhë icì ëd matin, a la pouentë dou joû, can la s’ vé bion la diferansë antŗë lâ péira nhera e lâ blëncha, e in joû ‘d féetë, can la lh’à pâ nongù.

Buffalmacco ou l’à tŗouvà quë Bruno ou l’avî bion paŗlà, e Calandrino ou l’à dì qu’ou l’érë d’acoŗ méi ié. Alour i l’on counbinà d’anâ, la diamonjë apŗée, toû tŗéi a chaŗchâ quëllë péirë, ma Calandrino ou s’i bion aŗcoumandà quë, suŗtoù, i dizësson pâ ŗon a nongù, peŗquë a ié, l’ichtouarë i l’érë ità countà an sëcŗé. Apŗée ou lou-z-à méi countà touttë s’qu’i lh’avion dì dou pàî ëd Coucannhë, e ou l’à jurà qu’ l’érë touttë vrai. Apŗée quë Calandrino ou s’n’an s’i anà, loû doû, i l’on counbinà antŗë ièllou s’qu’i duvion fâ peŗquë l’anpŗéizë i ŗéusisëssë bion.

Calandrino ou languisî qu’ la diamonjë aŗibëssë, e, can-t-i l’i aŗibà, ou s’i alvà ‘d bounourë, ou l’à sounà soun camaradde, i soun soŗtì dla villë pëŗ la poŗtë ëd San Gallo, i soun deisondù ël lon dou Mugnone, e i l’on coumonsà a chaŗchâ quëllë fameuzë péirë. Calandrino ou maŗchavë dran sounz amisse e ou couŗî plu vittou, peŗquë ou dziravë mai qu’ièllou ëd tŗouvâ quëllë péirë; ou sòoutavë d’in cairë a l’aoutŗë, e ou s’ foutî ëd sû touttou loû cappou nhî qu’ou viî: ou louz aŗbâtavë e ou loû bitavë din sâ poccha. Soun camaradde i ‘l suivion, e, ëd ton-z-an ton, méi ièllou i n’aŗbâtavon còoucun. L’i pâ pasà tan ëd ton quë, lâ poccha ëd Calandrino lâ soun itâ pleina; alour ou l’à pŗéî sa robbë pëŗ l’oŗlë - i l’érë laŗjë e lonjë -, oul l’à aŗtŗousà, e oul l’à gŗoupà a la sënturë, mec lâ fon lâ fënna bou ‘l foudî, e, apŗée coc mnuttë, ou l’avî inë bèllë foudierà ëd cappou. La méimë chozë ou l’à fài bou la mantlinë: ou l’à pŗéî ël panoullhë, oul l’à gŗoupà a la sënturë, e ou l’à fài inë aoutŗë foudierà. Can Bruno e Buffalmacco i l’on vî quë Calandrino ou l’érë chaŗjà cm’in ânë, e i s’ soun ŗondù contë qu’ l’érë ourë d’anâ dînâ, Bruno, mec i l’avion counbinà dran antŗë ièllou, ou l’à dì a Buffalmacco: Ma, nté qu’ou l’î, qué Calandrino?

Buffamacco, qu’ou viî Calandrino a doû pâ dran ié, ou l’à féi sonblan ëd beicâ touttë alvî; apŗée ou l’à ŗeipoundù: A sabbou pâ; ëd teuirë, ou l’érë pŗoppi isì, dran nzàoutŗe.

Aoutŗë quë « ëd teuirë! «. A sioû sugû quë ieuirë, ié, ou l’i a sa meizoun apŗée minjâ soun dînâ, e ou nou-z-à calhà isì, ël lon dou Mugnone, a aŗfoulî a l’aŗcoltë ëd qu’loû cappou dou diablë!

Alour Buffalmacco ou l’à dì: Ou l’à pŗoppi bion fài dë s’ fouttë dë nzàoutŗe, e dë nou calhâ isì; l’i dë not’ faoutë, nou soun itâ ëd veritabble chatiouàn a lh’ cŗéirë. T’ cŗéia qu’ la lh’ sarî ità còoucun aoutŗë eitouŗdì parî cmë nzàoutŗe, qu’ou l’aouguëssë cŗiiù ëd pouguéirë tŗouvâ, ël lon ëd douéirë, in cappou spesiallë cm’ou dizî ié?

Calandrino, can-t-ou l’à antandù touttë qué discouŗ, ou l’à ponsà qu’ la lh’ foussë capità din lâ man qué fameû cappou, e, a caouzë d’eicòn, loû doû, méi s’ié ou s’ tŗouvavë justë dran ièllou, i pouguësson pâ ‘l véirë; ou l’i ità spacan counton dla chansë qu’ou l’avî aougù, e ou l’à ponsà dë s’n’an touŗnâ a meizoun, sons dirë nhonca inë parollë a soun camaradde. Ou s’i virà e ou s’i anchaminà veŗ meizoun.

Can-t-i l’on vî qu’ou s’n’anavë, Buffalmacco ou l’à dì a Bruno: Peŗquë nou s’n’anin pâ a meizoun méi nzàoutŗe? Quequë nou fouton ancarë për isì? E Bruno ou l’à ŗeipoundù: Anin pûrë. Ma a ou jurou, sla téetë ëd mounz eifan, qu’ l’i la daŗiérë gascounhaddë qu’ou nou fài qué Calandrino, e, s’a foussë pŗocchë ‘d ié, mec a lh’ sioû ità pŗocchë pëŗ touttë la matinà, a lh’ tirërioû qué cappou icì din loû taroun, ma tèlmon foŗ qu’ou s’n’an souvondŗî peui pëŗ inë pèsë ëd quëllë gascounhaddë. A peina ou l’à dì icòn, ou l’à alvà ël bŗas, e ou l’à tirà ël cappou qu’ou l’avî a la man din loû taroun ëd Calandrino: qué icì ou l’à alvà ël pé - la lh’ fazî in mâ tëŗibblë - e ou l’à coumonsà a souflâ; tutun ou l’à nhonca dì inë parollë, e ou l’à countinhouà soun chamin.

Buffalmacco ou l’à pŗéî un ëd qu’loû cappou qu’ou l’avî aŗbâtà, e ou l’à dì a Bruno: Beiquë qué cappou icì: ou l’aŗibëssë oumon ieuirë, tou ‘d suitë, din lâ ŗon ëd Calandrino. Apŗée, ou l’à tirà ël cappou, e Calandrino ou l’à aŗsëbù in bé cŗëppë din lâ ŗon. Bachtë, in cò bou inë parollë, in aoutŗë cò bou inë aoutŗë, il l’on sicutà bou loŗou cappou ncià la poŗtë ëd san Gallo.

Can-t-i soun aŗibâ ilài, i s’ soun plantà a baŗjaquiâ bou lâ guëŗda; dran i lou-z-avion dmandà ëd leisâ pasâ Calandrino sons fâ sonblan dë ‘l véirë, e parî lâ guëŗda laz avion fài, an s’amuzon in baroun. Antŗëton Calandrino, sons s’ plantâ an jî ‘d cairë, ou l’i aŗibà a sa meizoun qu’i s’ tŗouvavë ou Cantoun dla Macina; l’azaŗ ou l’à tèlmon bion acounpanhà la gascounhaddë quë, ël lon ëd douéirë e din la villë, pâ nongù à adŗeisà la parollë a Calandrino, peŗquë cazi toûsë i l’éron a loŗ meizoun apŗée minjâ..

Dounc, Calandrino, bou touttë sa chaŗjë ëd cappou, ou l’i intŗà a meizoun. Pëŗ azaŗ, sa fënnë qu’i l’érë a noun Tessa, e qu’i l’érë bèllë e adŗeitë, i s’ tŗouvavë a la simmë dl’eichârë; e, in pòou inmarisià peŗquë ié ou l’avî taŗdà a s’n’an vnî a meizoun, ou l’à coumonsà a ‘l chaŗpiâ, e a lh’ dirë: Qu’ël diablë ou ‘t patafiorë! L’i l’ourë ëd s’aŗcanpâ? I l’on jò toûsë dînà, e tu t’l’aŗibba mac ieuirë!

Calandrino, can-t-ou s’i anavizà qu’ou l’érë pâ invizibblë, touttë maleiroû e anŗajà, ou l’à coumonsà a bŗamajâ: T’ siâ pŗoppi inë guèŗsë! Quequë tu fâ pëŗ icì! Tu m’à ŗouinà! Ma a ‘t jurou qu’a t’ la fòou paiâ!

Apŗée ou l’i anà di-z-inë sarë ou pŗoumî eitajjë, ou l’à deichaŗjà touttou qu’loû cappou, e, touttë anŗajà, ou l’à couŗgù veŗ sa fënnë, oul l’à pŗeizë pëŗ lâ tŗënna, oul l’à foutùë icì bâ, e oul l’à picà dapëŗtouttë nté qu’ou pouî aŗibâ: ëd su la téetë, ëd su l’eichinë, ëd su lâ guënba; e l’i ità ëd pun, ëd cò ëd piàou qu’i l’on leisà meità bazîë: e l’i ità inutillë quë ièllë i l’admandëssë pitié e mizeŗicoŗdë, bou lâ man cŗouziâ.

Bruno e Buffalmacco, apŗée aouguéirë baŗjaquià e ŗi pr’in bé moumon bou lâ guëŗda, i l’on suivì dë ‘d lon Calandrino; can-t-i soun aŗibâ dran sa poŗtë i l’on antandù touttë qué boucan, e i l’on counpŗéî quë Calandrino ou l’érë apŗée tabazâ sa fënnë; alour il l’on sounà, e ié ou s’i bità a la fnétŗë: ou l’érë tŗonpë ëd chàou, ŗouéî cm’inë toumattë e ou tŗënflavë cm’in bioû. Ou lou-z-à dì: Vné amoû! E ièllou, an fëzon sonblan d’ès chtŗavirâ, i soun anâ amoû; i l’on vî la sarë pleinë ëd cappou e, di-z-in cantoun, quëllë Tessa: i l’érë touttë deipënchnà - i sonblavë in tsabousélë -, i l’avî la ŗobbë deichirà, la figurë pleinë ëd niseuira, e i plouravë cm’inë madlénë. Astà di-z-in aout’ cantoun la lh’érë méi Calandrino: ou l’érë meità deibilhà e ou l’avî ël flà pŗësà.

Loû doû counpaire, i l’on bion beicà touttë alvî, apŗée i l’on dì: Quequë la vô dirë touttou qu’loû cappou? T’ vora t’ bitâ a fâ ël masoun? E i l’on méi dì: Ma quequë l’i aŗibà a madonna Tessa? La s’ dirî quë t’l’â savatà! Courë l’î quë t’l’â pŗéî l’abituddë ëd fâ inë chozë pariérë?

Calandrino, touttë ësquintà pëŗ aouguéirë chaŗià touttou qu’loû cappou, cazi eitoufà pëŗ la rajjë qu’ou l’avî eipŗouvà an tabazon sa fënnë e pë ‘l deipleizî d’aouguéirë ŗatà inë bounë oucazioun, ou pouî nhonca aouguéirë soun flà, e ou maŗmoutiavë coc parollë sons aŗibâ a ŗeipoundë. Alour Buffalmacco ou l’à toŗnë paŗlà: Calandrino, së t’l’aviâ la ŗajjë pëŗ coc motif, t’ dëviâ pâ a caouzë d’eicòn, t’ fouttë dë nzàoutŗe mec t’l’â fài: dran tu nou-z-à mnà, ël lon dou Mugnone, a chaŗchâ quëllë fameuzë péirë; apŗée, sons nou dirë ni «aŗvéirë» ni «chin cŗëppë», tu nou-z-à calhà din lâ gŗaviéra cmë doû eitouŗdi; apŗée t’ siâ touŗnà a meizoun, e, a nzàoutŗe, touttë icòn, la nou-z-à pâ plagù. L’i ël daŗî cò qu’ tu nou fâ inë gascounhaddë pariérë.

An antandon qu’lâ parolla icì, Calandrino ou l’à fài in eifoŗ e ou l’à ŗeipoundù: Camaradde, anŗajòu pâ; l’ichtouarë i l’i pâ cm’ou cŗiié ouzàoutŗe. Mi - a sioû peui jò maleiroû! -
avioû tŗouvà qué cappou spesiallë; e ou vouré sòoupéirë s’ l’i vrai s’qu’a dizou? Can-t-ou v’ sé dmandà, l’un a l’aoutŗë, nté qu’a l’érou mi, mi a m’ tŗouvavou nhonca a dée metŗe dë ouzàoutŗe, e can-t-a m’ sioû anavizà qu’ou vniâ veŗ mi e qu’ou m’ viiâ pâ, a m’ sioû bità dran voû e a l’ei filà. E, ëd fî an agullhë, ou l’à countà touttë s’quë ièllou i sabion jò: s’qu’i l’avion dì, s’qu’i l’avion fài; e ou lou-z-à mountŗà mec i lh’avion, ièllou, aŗonjà loû taroun e l’eichinë bou loŗou cappou. Apŗée ou l’à countinhouà: E a ou dizou mai quë, can-t-a sioû aŗibà a la poŗtë ëd San Gallo, bou touttou qu’loû cappou qu’avioû din ma ŗobbë e din ma mantlinë, pâ nongù m’à dì ŗon; e méi ouzàoutŗe ou sabé mec lâ soun anquiquinënta e anuiënta qu’lâ guëŗda: lâ voron cioû véirë touttë s’qu’ou l’avé din vot’ taquë. Pâ mac: ei méi ŗancountŗà cocouz amisse e cocou camaradde quë, d’abituddë, i s’ planton pë’ m’ ŗazounâ e pëŗ m’invità a piâ in cò; e la lh’à pâ aougù nhonca inë pëŗsounë qu’i m’âië dì inë parollë; quequ’a dizou: nhonca inë duméië parollë. Fin finalë: can-t-a sioû aŗibà a meizoun, quëllë guèŗsë ëd ma fënnë - qu’ël diablë ou la patafiorë - i l’i apareisûë a la simmë ëd l’eichârë, e mi qu’érou invizibblë a sioû dvongù vizibblë, peŗquë lâ fënna, cm’ou sabé méi ouzàoutŗe, lâ fon peŗdë loŗ foŗsë a toutta lâ choza. E a caouzë d’eicòn, mi, qu’érou ël plu eiroû ommë dou moundë, a sioû dvongù ël plu maleiroû; pëŗ qué motif icì a l’ei tabazà tan qu’ei pougù, e a sabbou pâ peŗquë a m’ ëŗtenou dë lh’ talhâ la gaŗgamélë. Maradisioun ou joû qu’a l’ei ŗancountŗà e ou joû qu’i l’i vongûë din ma meizoun!

E ou s’i toŗnë leisà pŗënnë dla ŗajjë, e ou vourî toŗnë tabazâ sa fënnë. Bruno e Buffalmacco, an antandon toutta qu’lâ gamenha, i fazion sonblan ëd s’ëchtounâ, e, ëd ton-z-a ton, i counfiŗmavon s’ quë ié ou dizî, tout an fëzon in gŗan-t-eifoŗ pëŗ pâ lh’ ŗirë sû ‘l nâ; ma, can-t-i l’on vî qu’ou s’alvavë pëŗ toŗnë picâ sa fënnë, i s’ soun alvâ méi ièllou, il l’on ëŗtongù e i lh’ on dì: L’i pâ dla fàoutë ëd ta fënnë s’qu’ la t’i aŗibà: pisquë t’ sabiâ qu’ lâ fënna lâ fon peŗdë loŗ foŗsë a toutta lâ choza, t’l’aouriâ dougù lh’ dirë ëd pâ s’ fâ véirë, anqueuî. E ‘l Boun Dioû ou t’à garà la cleŗvouaiansë ëd pŗevnî ta fënnë, ou peŗquë la t’ touchavë pâ a tu aouguéirë quëllë chansë, ou peŗquë t’ vouriâ anbabioulâ toun camaradde, quë t’l’aouriâ dougù lou dirë tou ‘d suitë d’aouguéirë tŗouvà quëllë fameûzë péirë.

Apŗée aouguéirë chaŗchà, bou in baroun ëd parolla, ëd bitâ d’acoŗ Calandrino e sa fënnë - e l’i pâ ità fasillë - Bruno e Buffalmacco i s’n’an soun anà vî, e i l’on leisà la fënnë touttë andoulountië, Calandrino tŗichtë e melancouliqquë bou la meizoun pleinë ëd cappou.