Jouŗnà VI, 1

_{INË BÈLLË ŖĖIPOUNSË}

A paŗlou a ouzòoutŗa, fënna qu’ou sé jouva: cmë laz eitiéra lâ gaŗnison ël sée can ël ton ou l’i ou bé; cmë lâ floû, l’upŗimmë, lâ gaŗnison loû pŗâ nté quë l’eŗbë i toŗnë a pousâ, e lâ planta bou loŗâ bŗancha chaŗjâ ëd feullha nouvèlla lâ gaŗnison lâ coulina, dla méimë maniérë, inë fŗazë ësperitouzë dounë ëd saboù a lâ coutumma louabbla e ou ŗazounamon intélijan.

E laz espŗesioun ësperitouza, pisquë lâ soun pâ feita bou in baroun ëd parolla, lâ counvenon ancâ mai a lâ fënna qu’a louz omme: in efé, la féi pâ qu’a lâ fënna lâ sian tŗò paŗlhera.

L’i vrai quë, ou joû d’anqueuî, carë sî la caouzë dë s’qu’a ou diréi: la mesquinërî ëd notŗë intelijansë ( dë nzòoutŗa fënna ), la movézë vourountà dou Sée veŗ nzòoutŗa, l’i vrai, a dizou, qu’ la lh’à pâ gairë ëd fënna, ou plutò, la nh’à nhonca unë qu’i sappië dirë inë fŗazë ësperitouzë, ou la counpŗënnë s’ la lh’à cooucun qu’ou la dizë.

Ma a vorou pâ l’alounjâ tŗò; alour, pë’ ou mountŗâ la biòoutà essansièllë d’inë fŗazë ësperituozë, quë còoucun à dì ou boun moumon, la m’ plài ou countâ la maniérë eimabblë qu’inë fënnë à aougù pëŗ inpòouzâ ël silansë a-n-in chëvalhé.

La lh’à pâ loun ton, din notŗë villë, Flouransë, la lh’avî inë fënnë, cmë in baroun dë ouzòoutŗa lâ poion sòoupéirë peŗquë il l’on vitë, ou peŗquë i n’on antandù paŗlâ, la lh’avî - a dizioû - inë fënnë qu’i l’érë bion cmë la vontë, e in baroun paŗlhérë. E, a caouzë ëd soun meritte e ‘d sa valhansë, soun noun ou l’i pâ ità eisublià.

I l’érë dounc a noun “Madammë Oretta”, e i l’érë marià bou Mësieù Geri Spina; in bé joû, l’i capità quë, pëŗ azaŗ, dou ton qu’i l’érë a sa meizoun ëd canpannhë, ièllë bou lâ damma e loû chëvalhé qu’i l’avî invità a dînâ, e bou qui i fazion ëd pŗoumnëdda, pisquë ël chamin dë nté qu’i paŗtion ncià nté qu’i l’aŗibavon, ou l’érë plutò lon, e toûsë i vourion ël fâ a pé, un doû chëvalhé ou l’à dì: Madammë Oretta, can-t-ou vouré peui, mi a ou pouŗtaréi a chavà pŗ ‘in bé toc dou chamin quë n’ duvon fâ; e a faréi icòn an counton unë dlâ plu bèlla ichtouara dou moundë.

E la fënnë i l’à ŗeipoundù: Mësieù, a ou pŗiou dë s’ fâ, e a n’an saréi bion countontë. Mësieù ël chëvalhé, quë, montû, ou lh’ couvnî otan ël sabŗë qu’érë acŗouchà a sa sënturë, quë l’ichtouarë qu’ou vourî countâ, ou l’érë in pàou anpŗuntà; l’i pâ qu’ l’ichtouarë, cm’i l’érë counbinà, i foussë pâ bèllë, ma ël chëvalhé ou l’à aŗpëtà tŗei cattŗë còs la méimë parollë, ou l’anavë aŗan-t-aŗéirë, e, ëd ton-z-an ton, ou dizî: A m’ sioû pâ bion esplicà, e, bion souvon, ou s’ tŗounpavë ëd sû loû nouns, ou n’an dizî un a la plasë d’in aoutŗë: e parî, ou l’aŗouinavë touttë.

Ma, pâ mac icòn: ou countavë d’inë maniérë afŗouzë s’qu’l’aŗgaŗdavë lâ pëŗsouna e s’qu’ l’érë capità din loŗ vittë. Madammë Oretta i suavë, e i s’ sontî mancâ ël queuŗ, cm’i foussë pŗëchtë a murî; in bé moumon i l’à pamai pougù supouŗtâ tout icòn, i l’à counpŗéî qu’ël chëvalhé ou s’érë fouŗà di-z-in guêpî, e ou pouî pamai s’ n’an soŗtî; alour, d’inë maniérë agŗeabblë, i lh’à dì: Mësieù, vot’ chavà ou m’ soupattë in pòou tŗò, fazëmmë ël pleizî dë m’ deisondë.

Ël chëvalhé, qu’ou l’érë ancâ mai boun a counpŗënnë s’ qu’i lh’ dizion, qu’a countâ saz ichtouara, ou l’à counpŗéî la fŗazë ësperitouzë; ou l’à méi counpŗéî quë la fënnë i gascounhavë e ou l’à coumonsà a countâ d’òoutŗa ichtouara; e ou l’à leisa peŗdë quëllë qu’ou l’avî coumonsà, matŗoulhà e pâ fnì.