Jouŗnà VI, 2

_{ËL PANATÎ CISTI}

Veŗ l’an mil tŗéison, ël pappë Bounifasë ou l’avî mandà a Flouransë sounz anbasadeuŗ pëŗ ŗëglâ seŗtenouz afare politiqque in baroun inpouŗtan; i loujavon a la meizoun ëd Geri Spina qu’érë in ommë spacan ëchtimà dou Pappë. Tandì qu’i tŗatavon, ël flourantin e loû ŗouman, la quechtioun d’inë garoùlhë antŗë douâ fasioun dla villë, la capitavë qu’i pasësson - ma a sabbou nhonca peŗquë i chouazisësson qué chamin icì - toû loû matin, dran la gléizë ëd Notŗë Dammë: icì a cairë la lh’avî ël fouŗ dou panatî Cisti, nté quë ié pëŗsounélmon ou fouŗnhavë. L’azaŗ ou l’avî dounà a Cisti in méitî qu’érë pâ bion inpouŗtan, tutun, ié ou l’avî aougù ‘d chansë e ou l’érë dvongù ŗicchë. Ou l’avî jomai vouŗgù chinjâ ‘d méitî, e ou vivî din l’aboundansë: din sa meizoun la lh’avî in baroun ëd boun bitin da minjâ, e, suŗtoù, la lh’avî loû plu boun vin - blan e ŗouéî - dla villë e dla canpannhë pŗocchë dla villë. Dounc, Cisti, qu’ou viî pasâ toû loû joû dran sa poŗtë Mësieù Geri e louz anbasadeuŗ, pisquë la fazî inë gŗandë charoû, ou l’à ponsà qu’ la sarî ità inë gŗandë pŗevënansë ëd lou-z-ofŗî da biòourë soun boun vin blan; ma ou sabî quë ié e Mësieù Geri i l’éron pâ dou méimë ŗan, e la lh’ sonblavë qu’ la foussë pâ a pŗoupò louz invitâ a sa meizoun. Antŗëton ou ponsavë ëd fâ an maniérë qu’ la foussë Mësieù Geri a s’invitâ; e ou l’à desidà ëd fâ parî: toû loû matin, abilhà cmë l’érë soun abituddë bou inë chëmizë blanchë e in foudî qu’ou soŗtî dla biouà - ou sonblavë plutò in mourinhî qu’in panatî - ou s’ bitavë dran sa poŗtë a l’ourë qu’ou sabî quë Mësieù Geri e louz anbasadeuŗ i duvion pasâ, e ou s’ fazî adurë in silhoun, touttë nooû e bion eitanhinà, plon d’aiguë fŗësquë, in pchì tupin bou ‘l bec - mec i n’an fon a Bolonnhë - e doû véire tèlmon pŗoppŗe qu’i sonblavon d’aŗjon; apŗée ou s’astavë. Can-t-ou loû viî aŗibâ, ou l’eicupisî in cò ou doû, e ou coumonsavë a biòourë bou inë tèllë satisfasioun qu’ou l’aourî féi vnî eidée ëd biòourë a-n-in moŗ. Pëŗ doû matin Mësieù Geri ou l’à aŗmaŗcà touttë qué mouvmon; ël tŗouaziémë matin, ou l’à dì: Alour, Cisti, ou l’i boun qué vin? Ëd carë calità ou l’î? Cisti ou s’i tou ‘d souitë alvà e ou l’à ŗeipoundù: Ouéi, ou l’i boun; ma a pòiou pâ ou-z-esplicâ cm’ou l’i boun, s’ou ‘l goûtà pâ.

A Mësieù Geri la lh’érë vongù son ëd biòourë, ou a caouzë dla charoû, ou peŗquë ou l’avî aŗmaŗcà la maniérë gouŗmandë ëd biòourë ‘d Cisti, e, an souŗion, ou s’i adŗeisà ouz anbasadeuŗ, e ou lou-z-à dì: Mësieùs, la sarî a pŗoupò qu’ nou s’ plantësson a goutâ ël vin ëd qué bŗav’ommë qu’ou nou-z-à invità; montû, ou l’i tèlmon boun quë nz’aouron pâ dë nou-z-aŗpantî. E bou ièllou ou l’i anà veŗ Cisti. Qué icì ou l’à tou ‘d souitë féi pŗënnë in ban din ‘l fouŗ, e ou louz à féi astâ; apŗée, a soun vâlës qu’i s’apŗouchavon pëŗ lavâ loû véire, ou lou-z-à dì: Bos, tiràou aŗéirë, e leisà qu’a fazë mi ël seŗvis; a sabbou seŗvî a biòourë cm’a sabbou fouŗnhâ; e qu’ la ou vénë pâ l’éidée ‘d goutâ nhonca inë eitisë ëd qué vin. Apŗée, ou l’à lavà cattŗë biàou véire qu’i l’éron jomai ità anoubŗâ, ou s’i fai pouŗtâ in pchi tupin ëd soun boun vin, e, bou in baroun ëd souen, ou l’à seŗvì a biòourë a Mësieù Geri e a soun camaradde, e ièllou i l’on tŗouvà quë, la lh’avî pésë qu’i l’avion pâ bougù in vin boun parî cmë qué icì. Pëŗ qué motif icì, i s’ soun in baroun counplimëntà, e, pëŗ touttë ël ton qu’i soun ŗëchtâ a Flouransë, cazi toû loû matin Geri ou l’anavë bou ièllou a biòourë in véirë da Cisti.

Can pëŗ louz anbasadeuŗ l’i aŗibà ‘l moumon ëd touŗnâ a Ŗoummë, Geri ou lou-z-à ofeŗ in gŗan dînâ. E ou l’à méi invità coca pëŗsouna inpouŗtënta dla villë. Méi Cisti ou l’i ità invità, ma ié ou l’à absolumon pâ vouŗgù acseptâ. Alour Mësieù Geri ou l’à coumandà a un ëd soun vâlës d’anâ da Cisti pëŗ s’ fâ dounâ in fiasquë ëd soun vin: ou vourî n’an seŗvî in duméî véirë a châcun doû counviâ, pr’ acounpanhâ ël pŗoumî plat. Ël vâlé - montû ou l’érë inmarisià peŗquë ou l’avî jomai pougù goutâ qué vin - ou l’à pŗéî in gŗô fiasquë. Mec ou l’à vî qué fiasquë, Cisti ou l’à dì ou vâlé: L’i pâ isì qu’ou v’ mandë Mësieù Geri. Ël vâlé ou l’à insichtà doû tŗéî còs, ma Cisti ou l’à pâ dounà inë aoutŗë ŗeipounsë. Alour ël vâlé ou l’i touŗnà aŗeirë e ou l’à countà a Mësieù Geri la ŗeipounsë qu’ou l’avî aougù; Mësieù Geri ou lh’à dì: Anà toŗnë da Cisti, e dzëlhi qu’ l’i justamon da ié qu’a ou mandou; e s’ ié ou v’ dounë ancarë la méimë ŗeipounsë, dmandëlhi nté quë, sëlon ié, mi a ou mandou.

Ël vâlé ou l’i toŗnë anà da Cisti, e ou lh’à dì: L’i pŗoppi da voû quë Mësieù Geri ou m’ mandë. Cisti ou l’à ŗeipoundù: Nàou, l’i suŗmon pâ da mi. Ma alour, ou l’à dmandà ël vâlé, nté qu’ou m’ mandë, sëlon voû? Ou v’ mandë a chaŗchâ d’aiguë din l’Arno.

Can ël vâlé ou l’à aŗpëtà quëllë ŗeipounsë a Mësieù Geri, a qué icì i s’ soun eibeŗ louz iòoû, e ou lh’à dì: Mountŗëmmë in pàou ël fiasquë qu’ou l’aviâ pŗéî. Can-t-oul l’à aougù vî, Geri ou l’à dì: Ou l’avî peui jo ŗazoun, Cisti; e apŗée aouguéirë dì coca mareuia ou vâlé, ou lh’à féi dounâ in fiasquë in pòou mai discŗé.

Can-t-ou l’à vî qué fiasquë, Cisti ou l’à tou ‘d souitë dì: Ieuirë a véiou qu’ l’i pŗoppi da mi quë Mësieù Geri ou vë-z-à mandà. E bion vourountî ou l’à féi ŗanplî ëd vin qué fiasquë. Ël méimë joû ou l’à féi ŗanplî bou ‘l méimë vin in baŗlé, oul l’à féi pouŗtâ, bou in baroun ëd delicatésë, a la meizoun ëd Mësieù Geri da un ëd soun vâlës, e méi ié ou s’i anchaminà pëŗ anâ da Geri; can-t-ou l’i aŗibà, ou lh’à dì: A voudŗioû pâ, Mësieù Geri, qu’ou cŗiiëssa qu’a m’ sî féi pòou dou gŗô fiasquë dë smatin. Ma la m’i sonblà qu’ou l’aouguëssa eisublià s’quë mi ei vouŗgù ou deimountŗâ, bou moun pchis tupin, aieŗ e ‘l joû dran: a vourioû dirë quë moun vin, l’i pâ in vin da dounâ a biòourë ou vâlës; e, s’qu’ei fài smatin, l’érë pë’ou-z-aŗmemouriâ s’qu’ei vouŗgù deimountŗâ.

Ieuirë, pisquë a vourou pamai gaŗdâ a la cavë in vin qu’a counsiderou cmë votŗë, a v’ l’ei touttë pouŗtà: dioùzeuirë, fazënnou s’qu’ou vouré.

Ël cadò ëd Cisti ou l’à fài in baroun pleizî a Mësieù Geri, qu’oul l’à aŗmaŗsià dla maniérë qu’ou l’à cŗiiù a pŗoupò; e, ‘d pé qué joû, ou l’à counsiderà Cisti in ommë ëd merittë, e ou l’à féi amistà bou ié.