Nòvas d'Occitània    Nòvas d'Occitània 2013

invia mail   print document in pdf format Rss channel

Nòvas n.123 Abril 2013

Intervista a Antony Heulin

Antony Heulin

Intervista filmata il 15 marzo 2013 a Dresda da Stefan DRABEK, assistito da Christoph SCHMIDT

Intervista a Antony Heulin
italiano

Mi chiamo Antony Heulin. Sono un poeta e compositore di canzoni in lingua bretone.

Attualmente circa trecento mila persone parlano il bretone. Erano un milione nel 1900 e la situazione non migliora malgrado il bretone sia considerato una lingua in pericolo da parte dell’UNESCO. Questo problema, questo rischio, deriva da due ragioni principali: la mancata ratifica da parte dello Stato francese della Carta europea delle Lingue minoritarie e della sempre minore voglia di promuovere il bretone da parte dei bretoni, visto che le lingue degli affari sono il francese e l’inglese. Il desiderio di uccidere le lingue minoritarie in Francia non è legato ad uno specifico orientamento politico dato che questa volontà di monolinguismo era gia propria dei re e di certi repubblicani dopo la Rivoluzione e fino ai giorni nostri. Benchè non sia più presente l’idea che il francese rappresenti una lingua superiore, quella della verità, della luce (Alleluia!), non si manifesta nessun avanzamento de parte dei responsabili dello Stato francese. quindi i Bretoni fin dal XIX secolo devono battersi per salvare la loro lingua e cultura. Negli anni ’60 del secolo scorso sono state create delle scuole in bretone, le scuole Diwan, e la cultura è sostenuta da artisti noti a livello internazionale come per esempio Denez Prigent, o Alan Stivell.

Quindici mila bambini frequentano le scuole Diwan, pubbliche o private, dove si insegna il bretone e in Francia un CD su due è opera di un artista bretone. Ogni anno un centinaio di libri sono pubblicati in bretone, cioè circa il 7% del totale.

Quindi nè la Bretagna, nè il bretone sono ancora morti.

Per me il battersi per il bretone non significa affatto battersi contro il francese. In fin dei conti non mi batto nè a favore nè contro qualche cosa, compongo dei poemi e delle canzoni in bretone e me ne frego di cosa pensano i nemici del bretone perchè posso lavorare e diffondere tranquillamente le mie creazioni.Il mio modo di pensare è semplice. Nessuno è costretto a leggere e ad ascoltare ciò che faccio, se le mie creazioni non gli piacciono può fare a meno di leggere i miei poemi o ascoltare le mie canzoni. A coloro che abbaiano notte e giorno contro il bretone dico semplicemente: “andatevi a farvi fottere, fin che vivrò creerò in bretone, parlerò in bretone, che vi piaccia o meno; punto.”

Quindi, perchè comporre delle poesie in bretone visto che vi sono poche decine di migliaia di persone in grado di leggere tale lingua?

In primo luogo bisogna dire che sono poco lette anche le opere in francese di molti poeti contemporanei. Si ascoltano molte canzoni, anche queste sono poesie, ma in Francia in generale pochi sono i lettori di poemi. Migliore è la situazione altrove, ad esempio in Germania, ed è per questo che otto anni ho deciso di vivere a Dresda, nell’Est della Germania.

La lingua è lo strumento del poeta per la creazione dei suoi poemi e, come un qualsiasi artigiano preferisce servirsi di un utensile piuttosto che di un altro, io preferisco il bretone per i miei poemi rispetto alle altre lingue che parlo. I suoni del bretone sono dolci e duri, secondo me il bretone è perfettamente equilibrato. Per me l’importante non è di utilizzare il bretone, è piuttosto di riscontrare che il bretone è la lingua più adatta per la mia scrittura. Il fatto di utilizzare il bretone può apparire a qualcuno una scelta politica ma per me è innanzi tutto una scelta individuale.La lingua è per il poeta uno strumento , anche una materia da scolpire. Come in ogni arte, il poeta non viene dal nulla e le sue opere sono influenzate da ciò che gia è stato creato da altri. Mi è difficile dire da chi e da che cosa io sia influenzato. So cosa non farei. Sono un uomo del “mio” tempo e non sono un nostalgico di un tempo passato da ritenersi migliore del presente. Non scrivo dei poemi che lodano il paradiso perduto.

Ad esempio, anche se i miei avi vengono dal mondo rurale, io sono un uomo della grande città, non scrivo dei poemi sugli uccellini, il miracolo della vita tra la nutura,... e dei pesticidi. Non è il mio ambiente. Anche se sono cresciuto in una società cattolica sono divenuto completamente ateo, quindi non scrivo dei poemi mistici. A mio parere sono un poeta dell’oggi.

Il bretone è una ’lingua vecchia per che ha delle vecchie idee, com’è daltronde per qualsiasi altra lingua. I poeti sono dei testimoni con una visione individuale della loro epoca. Pongono questioni, si interrogano osservando il mondo e le persone che li circondano. Hanno uno sguardo libero e la scelta della lingua che utilizzano è libera. Ecco cosa sono i poeti, degli uomini affrancati, indipendenti e liberi.

Trascrizione dell'intervista in lingua originale Bretone:


Antony Heulin eh on. Me zo barzh ha kanour brezhonek. Da lâret eo e savan barzhonegoù ha sonennoù e brezhoneg.

Tro tri c´hant mil den a ra get ar brezhoneg d´ar mare. Ur milion e oant er blez mil nav c´hant. Ha nend a ket àr wellaat an traoù dre mand eo gwelet ar brezhoneg él ur yezh en arvar get an UNESCO. A ziv abeg pennañ e ta ar riskl-mañ. Ne venna ket pennoù ar Stad C´hall siniñ Karta Europa ar yezhoù bihan-niver ha nebeutoc´h-nebeutañ a dud e Breizh o deus c´hoant da gas àr-raok ar brezhoneg. Rak yezh an argant eo ar galleg hag ar saozneg kentoc´h. Ar c´hoant da lazhiñ ar yezhoù bihan get tud zo e bro C´hall n´en deus ket staget doc´h un tu politik pe egile dre ma veze bolitikerezh-mañ a c´hoant unvaniñ ar vro, hani ar rouaned da gentañ ha republikaned zo goude an Dispac´h, betak-hiriv. Daoust mand eo diamzeret ar soñj e vehe ar galleg ar yezh dreist, hani ar wirionez, ar sklerijenn (Allelujah !) zoken ne weler ket araokennoù doc´h perzh pennoù ar Stad C´hall.

Neuze e vez ret d´ar Vretoned stourmiñ evit o yezh hag o sevenadur. Pezh a raont a-c´houde an naontekvet kantved. Skolioù e brezhoneg o deus savet er blezhadoù mil nav c´hant dek ha tri-ugent, ar skolioù Diwan, ha kaset e vez ar sevenadur, an arzoù àr-raok get an arzourion a vez anavet e pep lec´h er bed, él Denez Prigent, pe Alan Stivell da skouer.

Pemzek mil kroadur a ya en ur skol Diwan, publik pe brivez a vez desket brezhoneg gete enni. Hag e bro C´hall e vez savet ur CD àr ziv get un arzour a Vreizh. Embannet e vez ur c´hant levr bennak e brezhoneg bep blez, da lâret tro seizh dre gant ag al levrioù embannet aze.

Nend eo ket marv na Breizh nag ar brezhoneg c´hoazh, pell ac´halemañ enta.

Evidin-me, stourmiñ evit ar brezhoneg ne dalva ket stourmiñ a-enep ar galleg. Ne stourman nag evit nag enep tra na den a-benn ar fin. Sevel a ran barzhonegoù ha sonennoù e brezhoneg ha ne vern din ar pezh a vez soñjet get ar re enep ar brezhoneg dre mand on aotreet da labourat ha da embann ma labour hep kudenn erbet. Eeun eo ma doare da soñjal. Nend eo ket rediet den da lenn, da selaou ar pezh a savan, ma ne vourra ket dezhoñ ma labour e c´hella chomel hep lenn ma barzhonegoù pe selaou ma sonennoù. Hag d´ar re a harzha noz-deiz enep ar brezhoneg e lâran : “Kit da sutal. Keit ma vin-me bev e vo savet traoù ha komzet e brezhoneg genin-me, na bout e vourra deoc´h pe get. Poent.“

Neuze, perak sevel barzhoniezh e brezhoneg, a pa soñjer eh eus un dek mil den bennak a zo gouest da lenn ar yezh-mañ hepken?

Ma, da gentañ ema ret lâret nend eo ket lennet kalz oberennoù ar varzhed a-vremañ e galleg ivez. Selaouet e vez kalz sonennoù, a zo un tu ag ar varzhoniezh, mes ar barzhonegoù skrivet, ne vez ket gwall-zedennet an dud gete e bro C´hall dre vras. Un tamm gwelloc´h e vez e broioù arall, e bro Alamagn da skouer, setu perak em eus divizet da veviñ e Dresden, e Reter Bro Alamagn, eizh vlez zo.

Benveg ar barzh eo ar yezh a sava-eñ barzhonegoù geti. Ne vern peseurt oberour a gava gwelloc´h benveg-mañ-benveg evit labourat ha gwelloc´h e kavan-me ar brezhoneg da sevel barzhonegoù evit ar yezhoù arall a ran gete. C´hwek ha kalet eo ar sonioù e brezhoneg. Kempouezhet ag ar joej eo ar brezhoneg, doc´h ma soñj din-me. Neoazh, nend eo ket ar pouezushañ gober get ar brezhoneg evit sevel ma barzhonegoù evidin. Ar pouezushañ a zo bout kavet ar yezh a zegouezha din evit sevel barzhonegoù. Marse e c´hella bout gwelet ar choaz skriv e brezhoneg él unan politik get ar re arall. Ur choaz haniennel eh eo evidin e penn kentañ-toud avat.

Ha mard eo ur benveg ar yezh evit ar barzh. Un danvez a vez skizellet getoñ eo-hi ivez. Él ne vern peseurt arz, ne za ket a neblec´h ur barzh ha levezonet eo e oberennoù get ar pezh a zo bet savet, a zo savet get ar re arall. Diaes eo din embann get piv ha petra on levezonet. Gouiet a ran pezh ne savan ket. Paotr “ma” amzer eh on ha ne vagan ket a hiraezh ag an amzer dremenet a vehe bet gwelloc´h evit bremañ. Ne savan ket barzhonegoù a veula ar baradoez kollet enta.

Da skouer, daoust ma tae ma zud ag ar maezioù on-me paotr ar c´hêrioù-bras, nend an ket da sevel barzhonegoù a-zivout al lapousigoù, ar c´hoadoù, ar vurzhudus a vuhez er-maezioù e-kreiz an natur,... hag ar pestisid. Nend eo ket ma endro. Daoust mand on bet desavet en ur gevredigezh a oa katolik c´hoazh tregont vlez zo on daet da vout dizoue penn-dar-benn, ne savan ket traoù mistik enta.

Da lâret eo eh on ur barzh a-vremañ da vat, a gav din. Ur yezh kozh eo ar brezhoneg get ar re o deus mennozhioù kozh hepken él ne vern peseurt yezh arall a-benn ar fin. Testoù a zo haniennel o gweledigezh, ag o mare, eo ar varzhed. Sevel a raont goulennoù, é furchal enne, é sellet pizh doc´h ar bed hag an dud tro-dro dezhe. Selloù libr o deus ha libr eo ho choaz a-fed ar yezh a raont geti ivez. Setu petra eo ar varzhed, tud frank, dizalc´h ha libr.


Condividi